Menu

4 maja 2017

Zamek Krzyżacki w Świeciu

Ze względu na strategiczną lokalizację półwyspu między Wisłą i Wdą, w 1243 roku książę pomorski Świętopełk II przeniósł tu swoją siedzibę i zaczął wznosić kamienną fortyfikację. W 1309 roku gród zdobyli Krzyżacy, którzy po wyburzeniu istniejących zabudowań, wznieśli w tym miejscu zamek ukończony oficjalnie w 1350 roku.


Był to silnie ufortyfikowany zamek wodny, położony na końcu wąskiego cypla między rzekami, odcięty od lądu systemem fos. Został usytuowany na sztucznej wyspie, w celu ochrony przed powodziami, prawdopodobnie z wykorzystaniem murów i umocnień dawnego grodu. Wybudowano go z cegły i kamienia polnego, na wysokiej kamiennej podmurówce, na planie zbliżonym do kwadratu o boku długości 51 m.


W narożnikach, zamiast tradycyjnych kwadratowych wieżyczek, znajdowały się cztery, dość nietypowe w tamtych czasach, cylindryczne baszty wystające przed lico murów. Funkcję ostatniego punktu oporu, czyli stołpu, zamiast wieży obronnej pełniła jedna z baszt narożnych o wysokości 34,5 m i średnicy 10 m, znacznie przewyższająca pozostałe trzy baszty. Posiadała ona magazyn żywności, miejsce na kuchnię oraz własny system kanalizacyjny, co uniezależniało ją od reszty zamku i pozwalało na dalszą obronę przed wrogiem, któremu udało się zdobyć pozostałe obszary warowni. Baszta ta została zwieńczona wieńcem potężnych machikuł, również dość nietypowych w budownictwie krzyżackim.


W 1377 roku zamek, jako jeden z pierwszych, został wyposażony w broń palną – dwa działa, które w tamtych czasach stanowiły nowość w zakresie techniki wojennej. Uważa się, że zamek w Świeciu miał kluczowe znaczenie w obronie południowej granicy, wówczas krzyżackiego Pomorza Gdańskiego, aż do Wielkiej Wojny z zakonem krzyżackim w latach 1409-1411. W 1655 roku zamek został spalony i od tego czasu popadał w ruinę. W XVIII i XIX wieku został częściowo rozebrany, a ocalałe pomieszczenia przeznaczono na magazyny. Dopiero w 1843 roku ruinami zamku zainteresowały się władze i doszło do urzędowego wstrzymania rozbiórki. Prace zabezpieczające rozpoczęte na początku drugiej połowy XIX wieku trwały z przerwami aż do jego końca i ciągnęły się dalej w okresie międzywojennym oraz po II Wojnie Światowej.


Z masywnej gotyckiej warowni do naszych czasów przetrwała tylko część średniowiecznych murów północno-zachodniego skrzydła, które mieściło kiedyś kaplicę i refektarz bądź kapitularz. Ocalała także jedna narożna baszta i masywna wieża główna, która na skutek osiadania gruntu jest aktualnie odchylona od pionu o ponad metr i pełni dziś funkcję punktu widokowego na miasto oraz na fragment Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły. Zachowały się także piwnice skrzydła północno-wschodniego, zarys murów i obrysy pozostałych baszt.




Ogólnie warownia w czasach jej powstawania stanowiła najprawdopodobniej jedyny przykład takiego założenia przestrzennego na ziemiach krzyżackich. Niektórzy znawcy architektury militarnej są zdania, że zamek w Świeciu bardziej przypomina zamki Krzyżowców w Ziemi Świętej, niż te krzyżackie na terenie Prus. Znalezione w Świeciu i okolicy rzymskie monety pozwalają przypuszczać, że właśnie tędy przebiegał Szlak Bursztynowy łączący Cesarstwo Rzymskie z Bałtykiem.


Obecnie na zamku w Świeciu prezentowane są różne ekspozycje muzealne oraz odbywają się liczne imprezy kulturalne, m.in.: organizowane nieprzerwanie od 1984 roku „Nocne Śpiewanie”.


Bibliografia:
Bykowski W., Bykowski W., Kujawsko-pomorskie dla każdego : przewodnik turystyczny po najciekawszych miejscach województwa, Apeiron, Bydgoszcz 2011
Haftka M., Zamki krzyżackie w Polsce. Szkice dziejów, Consort, Malbork 1999
Kujawsko-pomorskie. Przewodnik+atlas, K. Kuna (red.), DEMART, Warszawa 2014
Witak A. (red.), 1000 miejsc w Polsce które warto w życiu zobaczyć, Sport i rekreacja – MUZA SA, Warszawa 2009

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz